انواع پروتز های دندان

پروتز های دندان (dental prosthesis)، دندان های آسیب دیده یا از دست رفته را بازسازی می کنند و یا جایگزین آن ها می شوند. پروتز های دندان فقط برای جنبه زیبایی نیستند. از دست دادن دندان ها می تواند بر نحوه جویدن تاثیر بگذارد و احتمال ابتلا به بیماری لثه را افزایش دهد. همچنین، از دست رفتن دندان بر سلامت استخوان فک و دیگر دندان ها نیز اثر می گذارد.

انواع مختلفی از ابزار های دندانی ثابت وجود دارد؛ مانند روکش ها و ایمپلنت های دندان. ابزار های متحرکی مانند فول دنچرها و دنچر های پارسیل (partial denture) نیز ساخته شده اند که در صورت نیاز می توان آن ها را از دهان خارج کرد.

در این مقاله، 5 مورد از انواع پروتز های دندان را بررسی می کنیم تا آشنایی بیشتری با آن ها داشته باشید.

انواع پروتز های دندان

1.      روکش های دندان

روکش (dental crown) پوششی برای دندان های آسیب دیده است. معمولا از فلز یا پورسلین (porcelain) ساخته می شود. روکش کردن دندان راه حل بلند مدت مناسبی برای دندان هایی است که دچار ترک، شکستگی و یا فرسودگی شده اند. البته، روکش برای دندان هایی که آسیب شدیدی دیده اند و به بازسازی زیادی نیاز دارند، مناسب ترین روش درمان نیست.

روکش کردن دندان معمولا طی دو جلسه انجام می شود. در یک پروسه عادی، دندانپزشک مراحل زیر را طی می کند:

• قالبی از دندان های شما تهیه می شود.
• در دندان آسیب دیده، سوراخ های ایجاد شده در اثر پوسیدگی پر می شوند.
• دندان شما کمی تراشیده می شود تا روکش روی آن قرار بگیرد.
• تا زمان آماده شدن روکش اصلی، روکش موقتی روی دندان قرار می گیرد.
• پس از چند هفته، روکش اصلی روی دندان قرار می گیرد.

در برخی کلینیک های دندانپزشکی که خودشان روکش دندان را می سازند، روکش اصلی در همان روز اول روی دندان قرار داده می شود.

روکش کردن دندان، راه حلی دائمی است. اگر به خوبی از روکش مراقبت شود، بین 5 تا 15 سال عمر می کند. مانند سایر دندان ها، دندان روکش شده را باید به خوبی با مسواک و نخ دندان تمیز کنید. با گذشت زمان، روکش ممکن است دچار شکستگی شود، ترک بخورد و یا چسبی که آن را ثابت نگه داشته است، شل شود. در این صورت، باکتری ممکن است به زیر روکش نفوذ پیدا کند و عفونت به وجود بیاورد.

انواع پروتز های دندان

2.      ایمپلنت دندان

یکی از روش های جایگزینی دندان از دست رفته، ایمپلنت دندانی (dental implant) است. این نوع از پروتز، در استخوان فک قرار می گیرد. به تدریج استخوان در اطراف آن رشد می کند و ایمپلنت در جای خود محکم می شود.

پروسه جایگذاری ایمپلنت دندان به صورت زیر است:

• ایمپلنت (قسمت پیچ مانند) در استخوان فک قرار می گیرد.
• دندانپزشک ممکن است اباتمنت (abutment) را بر روی ایمپلنت قرار دهد. اباتمنت، روکش را سر جای خود نگه می دارد. اگر استخوان اطراف ایمپلنت نیاز به بهبودی داشته باشد، اباتمنت پس از گذشت چند ماه اضافه می شود.
• روکش به اباتمنت چسبانده می شود. روکش، از نظر ظاهری مانند دندان های اطراف خودش است.

ایمپلنت ها، پروتز های بسیار مقاومی هستند که تا سال های سال سالم باقی می مانند و تاثیر مثبتی در کیفیت زندگی فرد دارند. در سال های اخیر، ایمپلنت های دندان بسیار محبوب شده اند. اما، باید توجه داشته باشید که این پروتز های دندان ممکن است مشکلات مکانیکی و تکنیکی داشته باشند؛ مانند:

• شل شدن قسمت پیچ مانند
• درست عمل نکردن چسب
• شکستگی پورسلین روکش
• مشکلات و پیچیدگی های مربوط به بافت نرم یا استخوان اطراف ایمپلنت

از تفاوت های میان ایمپلنت دندان و دنچر ها می توان به تفاوت در هزینه این دو اشاره کرد. همچنین، برای گذاشتن ایمپلنت باید استخوان فک سالم به اندازه کافی وجود داشته باشد.

انواع پروتز های دندان

3.      بریج دندان

زمانی که یک یا چند دندان از دست رفته، بریج (dental bridge) که حد واسطی میان دنچر و ایمپلنت است، روش درمانی مناسبی است. همان گونه که از نامش پیدا است، بریج مانند پل عمل می کند و فضای خالی دندان از دست رفته را پر می کند. بریج معمولا به دندان های طبیعی که در دو طرف فضای خالی قرار دارند، متصل می شود. بریج از یک یا چند دندان مصنوعی ساخته شده که به آن ها پونتیک (pontic) گفته می شود. در برخی موارد، برای استحکام و مقاومت بیشتر، بریج به یک ایمپلنت متصل می شود.

بریج معمولا از پورسلین ساخته می شود تا بیشترین شباهت را به دندان های طبیعی داشته باشد. بریج را باید مرتبا به وسیله مسواک و نخ دندان تمیز کرد. نخ دندان های مخصوصی به نام تریدر (threader) برای تمیز کردن بریج و خط لثه وجود دارد.

پروسه گذاشتن بریج به صورت زیر است:

• در جلسه اول، دندان های نگه دارنده در دو طرف بریج تراشیده می شوند تا به شکل دلخواه دربیایند. سپس، قالبی از دندان ها تهیه می شود. تا زمان آماده شدن بریج اصلی، امکان دارد دندانپزشک بریج موقتی را در دهان قرار دهد.
• در جلسه دوم، بریج اصلی در دهان قرار می گیرد. تنظیمات لازم انجام می شود تا بریج بیشترین شباهت را به دندان های طبیعی فرد داشته باشد. در نهایت، بریج در جای خود چسبانده و ثابت می شود.

در صورت نگهداری صحیح، بریج تا سال ها سالم باقی می ماند. اما عمر متوسط آن بین 5 تا 15 سال است.

انواع پروتز های دندان

4.      دنچر ها

دنچر ها (dentures) پروتز های دندانی هستند که روی لثه ها قرار می گیرند و عملکرد و ظاهری مانند دندان های طبیعی دارند. به آن ها دندان مصنوعی نیز گفته می شود. نوع دنچر بر اساس شدت از دست رفتن دندان ها و سلیقه شما، انتخاب می شود. از رایج ترین انواع دنچر ها، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فول دنچر ها (دسته دندان کامل) برای جایگزینی همه دندان ها به کار می روند و باید به صورت روزانه، آن ها را از دهان درآورده و تمیز کنید.
• دنچر های پارسیل متحرک برای جایگزینی تعدادی از دندان ها، به کار می روند.
• دنچر های پارسیل ثابت که به آن ها بریج بر پایه ایمپلنت نیز گفته می شود.
• دنچر های بر پایه ایمپلنت که به ایمپلنت ها متصل می شوند و باید هر روز، آن ها را برای تمیز کردن از دهان خارج کرد.

نوع دیگری از دنچر ها به نام فلیپر (flipper) وجود دارد که دنچر های پارسیل موقتی هستند. فلیپر ها، یک یا دو دندان را جایگزین می کنند. نسبت به دیگر دنچر های پارسیل، از مقاومت و استحکام کمتری برخوردارند؛ چراکه به صورت موقتی استفاده می شوند.

انواع پروتز های دندان

5.      ونیر

ونیر ها (veneers) ظاهر و رنگ دندان های طبیعی را بهتر می کنند. ونیر ها، پوسته هایی نازک هستند که دندان های طبیعی را می پوشانند.

مراحل گذاشتن ونیر به صورت زیر است:

• دندانپزشک مینای دندان را می تراشد و قالبی از دندان ها تهیه می کند.
• تکنسین های آزمایشگاه با استفاده از قالب، ونیر را از جنس پورسلین و یا رزین-کامپوزیت می سازند. این پروسه ممکن است چند هفته طول بکشد.
• ونیر ها به دندان های شما چسبانده می شوند. چسب یا سیمان استفاده شده، با نور فرابنفش سفت و سخت می شود. در نتیجه، ونیر محکم روی دندان ها قرار می گیرد.

دندانی که ونیر روی آن قرار می گیرد، باید از سلامتی نسبتا خوبی برخوردار باشد. طول عمر ونیر ها بین 5 تا 15 سال است و پس از آن، امکان تعویض آن ها وجود دارد.

استفاده از پروتز های دندان چه مزایایی دارد؟

هر پروتز دندانی، مزایای متعددی دارد که برخی از آن ها، در موارد زیر آورده شده:

• پروتز، ظاهر دندان های شما را بهبود می بخشد و بر اعتماد به نفس تاثیر مثبتی دارد.
• پروتز ها، جویدن را راحت تر می کنند و باعث می شوند بتوانید رژیم سالم تری داشته باشید.
• پروتز های دندان، نقش مثبتی در سلامت و استحکام استخوان فک ایفا می کنند. بدین ترتیب، پروتز ها بر استحکام دیگر دندان ها نیز تاثیر می گذارند.
• پروتز های دندان از ایجاد بیماری لثه جلوگیری می کنند.

انواع پروتز های دندان

چه زمان باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟

اگر به تازگی یکی از دندان های خود را از دست داده اید و یا مدت ها است که دندان شما افتاده، به دندانپزشک مراجعه کنید. دندان های از دست رفته احتمال تحلیل استخوان و بیماری لثه را افزایش می دهد. هر چه دیر تر دست به کار شوید، شدت آسیب به دهان و دندان هایتان بیشتر می شود.

از دیگر علائمی که نشان می دهند باید به دندانپزشک مراجعه کنید و ممکن است به پروتز های دندان نیاز داشته باشید، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شکستگی یا ترک خوردن دندان
• فرسوده شدن دندان
• حساس شدن دندان و یا دندان درد
• تغییر رنگ و به طور کلی، ظاهر دندان

کلام آخر

گذاشتن پروتز دندان، می تواند زندگی شما را تغییر دهد و بهبود بخشد. پروتز، بر زیبایی لبخند شما می افزاید. علاوه بر جنبه ظاهری، پروتز دندان بر سلامت دهان تاثیر مثبتی دارد. پروتز، تا حدی از ایجاد بیماری لثه و تحلیل استخوان جلوگیری می کند. به علاوه، بسیاری از مشکلات مربوط به تغذیه و گوارش را برطرف می نماید.

برای گذاشتن پروتز دندان و انتخاب مناسب ترین نوع آن، به دندانپزشک متخصص مراجعه نمایید.