آیا گزینه های دیگری به جز عصب کشی برای دندان وجود دارد؟

عصب کشی یا روت کانال (root canal) نوعی پروسه درمانی است که دندان را بازسازی می کند؛ بدون این که نیاز به کشیدن دندان باشد. هنگامی که دندان شدیدا آسیب می بیند یا پوسیده می شود، بافت نرمی که داخل دندان قرار دارد (پالپ)، ملتهب و عفونی می شود. موارد زیر می توانند باعث صدمه به پالپ دندان (dental pulp) شوند:

• پوسیدگی و پدیدار شدن سوراخ عمیق در دندان
• شکستگی یا ترک خوردن دندان
• سابقه انجام چندین پروسه دندانپزشکی بر روی دندان

در درمان عصب کشی، پالپ از دندان خارج می شود. سپس داخل دندان که شامل کانال های دندانی است، ضدعفونی و تمیز می شود تا باکتری باقی نماند. در نهایت دندان پر می شود و روکشی روی آن قرار می گیرد تا دندان به عملکرد طبیعی خود بازگردد.

عصب کشی، پروسه ای ناخوشایند است اما بیشتر از سایر درمان های دندانی باعث درد نمی شود. با این حال، ممکن است به هر دلیلی نخواهید درمان عصب کشی را انجام دهید. در ادامه، روش های دیگری که جایگزین عصب کشی هستند، معرفی می شوند.

درمان های جایگزین برای عصب کشی

به جز عصب کشی، راه های دیگری هم برای بازسازی و ترمیم دندان وجود دارد. در ادامه، هر روش را شرح می دهیم:

درمان های جایگزین برای عصب کشی

سرپوش گذاشتن مستقیم پالپ (direct pulp capping)

سرپوش گذاشتن مستقیم پالپ، درمانی است که برای پوسیدگی ها و آسیب های شدید به کار می رود. زمانی که صدمه به دندان آن قدر شدید باشد که پالپ دندان نمایان شود، از این روش استفاده می شود. با انجام این کار، دیگر نیازی به کشیدن دندان یا عصب کشی نیست.

طی این پروسه، ماده ای به صورت مستقیم روی پالپ قرار می گیرد. از جمله موادی که به عنوان سرپوش استفاده می شوند می توان کلسیم هیدروکسید و مینرال تریوکسید اگریگیت (MTA) را نام برد.

با قرار دادن این ماده بر روی پالپ، مانعی معدنی تشکیل می شود که از پالپ آشکار شده محافظت می کند. به علاوه، بازسازی بافت را تقویت می کند. پس از این که سرپوش روی پالپ قرار گرفت، دندان پر می شود.

این روش معایبی هم دارد. سرپوش گذاشتن مستقیم پالپ معمولا زمانی انجام می شود که پالپ به مقدار بسیار کمی نمایان شده است. همچنین، پالپ باید سالم باشد و در صورت وجود پوسیدگی یا التهاب، نمی توان این روش را انجام داد. به علاوه، این درمان در افراد جوان نتیجه بهتری می دهد.

پالپوتومی (pulpotomy)

پالپوتومی پروسه ای است که در آن پالپ دندان برداشته می شود. مانند روش سرپوش گذاشتن مستقیم پالپ، پالپوتومی زمانی انجام می شود که پالپ دندان در اثر پوسیدگی یا آسیب دندان، نمایان شده باشد.

باید توجه داشته باشید که بین پالپوتومی و برداشتن پالپ طی پروسه عصب کشی (پالپکتومی) تفاوت وجود دارد. بر خلاف عصب کشی، در پالپوتومی کانال های دندانی و اعصاب دندان حفظ می شوند. در پروسه پالپوتومی، پالپ ملتهب از دندان خارج می شود. سپس ماده ای به داخل دندان اضافه می شود تا روند بهبودی را سرعت ببخشد و از رشد باکتری جلوگیری کند.

سپس داخل دندان پر می شود و روکش روی دندان قرار می گیرد. روکش در محافظت از دندان و تقویت بازسازی آن نقش دارد. به طور کلی، پالپوتومی معمولا در کودکانی که هنوز دندان شیری دارند و یا دندان دائمی شان کامل رشد نکرده است، انجام می شود. در این موارد، رشد ریشه دندان هنوز متوقف نشده است. در بزرگسالان، پالپوتومی در مواقع اورژانسی و برای کاهش درد انجام می شود. پس از این که درد بیمار کاهش یافت، دندانپزشک پروسه عصب کشی را آغاز می کند.

در صورت وجود هر گونه عفونت یا آسیب غیر قابل بازگشت در پالپ، انجام پالپوتومی توصیه نمی شود. در چنین مواردی، پالپکتومی (pulpectomy) یا کشیدن دندان گزینه های مناسب تری هستند.

درمان های جایگزین برای عصب کشی

کشیدن دندان

در مواقعی نیاز است که کل دندان از دهان خارج شود. در مواردی که پوسیدگی یا آسیب دندان خیلی شدید است، کشیدن دندان پیشنهاد می شود. دندانپزشک با معاینه دندان متوجه می شود که امکان نجات دندان با انجام درمان هایی مانند عصب کشی وجود دارد یا خیر.

کشیدن برخی دندان ها بسیار ساده است. برای انجام این کار، دندانپزشک با ابزاری به نام فورسپس (forceps) دندان را می گیرد و با انجام حرکاتی، دندان را شل می کند. بدین ترتیب، دندان به راحتی از جای خود بیرون می آید. در مواقعی، کشیدن دندان پیچیده می شود و جراح فک و صورت باید این کار را انجام دهد. جراح برش هایی در لثه ایجاد می کند و دندان را بیرون می آورد. در پایان، برش ها بخیه می شوند. ممکن است دندان قبل از خارج شدن بشکند و به چند تکه تبدیل شود که کار را سخت تر می کند.

پس از کشیدن دندان، موارد زیادی برای جایگزین کردن آن وجود دارد؛ مانند:

• ایمپلنت دندانی (dental implant): ایمپلنت دندانی درون استخوان فک یا بر روی آن قرار می گیرد. پس از اینکه لثه بهبود یافت، دندان مصنوعی بر روی ایمپلنت نصب می شود.
• بریج (dental bridge): بریج دندانی انواع مختلفی دارد. به طور کلی، بریج از دندان مصنوعی تشکیل شده که به روکش هایی متصل است. روکش ها بر روی دندان های مجاور قرار می گیرند.
• دنچر پارسیل متحرک (removable partial denture): دنچر پارسیل شامل دندان های مصنوعی است که بر روی پایه ای به رنگ لثه قرار می گیرند. دنچر به دندان های سالم مجاور متصل می شود.

درمان های جایگزین برای عصب کشی

در صورت پیشنهاد دندانپزشک، به انجام عصب کشی فکر کنید

در صورتی که دندانپزشک پیشنهاد انجام عصب کشی را به شما داد، حتما به آن فکر کنید. همچینین، می توانید در مورد انجام پالپوتومی یا سرپوش گذاشتن مستقیم پالپ با دندانپزشک مشورت کنید.

در نظر داشته باشید که دندانپزشک همیشه بهترین روش درمانی را به شما پیشنهاد می دهد و با بررسی وضعیت دندان هایتان تعیین می کند که چه روشی می تواند بیشترین تاثیرگذاری و بهترین نتیجه را داشته باشد.

احساس درد در هنگام عصب کشی

یکی از بزرگ ترین نگرانی هایی که اکثر افراد در مورد عصب کشی دارند، دردناک بودن آن است. اما باید توجه داشته باشید که دردی که در هنگام عصب کشی حس می کنید بیشتر از سایر درمان های دندانی نیست. برای مثال، پر کردن دندان می تواند به اندازه عصب کشی دردناک باشد.

مانند بسیاری از درمان های دندانپزشکی، عصب کشی تحت بی حسی انجام می شود. در واقع، دارویی به فرد داده می شود تا درد کمتری را حس کند. به علاوه، تکنولوژی مورد استفاده در پروسه روت کانال دائما در حال پیشرفت است و دردی که حین این پروسه احساس می شود، با به کارگیری روش های جدید تر در حال کاهش است.

این طور به قضیه نگاه کنید که انجام ندادن درمان عصب کشی، دردی به مراتب بد تر و شدید تر به وجود می آورد و دندان روز به روز حساس تر می شود. همچنین، اگر به موقع عمل نکنید ممکن است دندانپزشک نتوان دندان شما را نجات داد و مجبور به کشیدن آن می شوید.

آیا می توان به جای انجام عصب کشی، دندان را کشید؟

ممکن است تبلیغاتی دیده باشید که در آن ها کشیدن دندان را به عنوان راه حل جایگزین عصب کشی معرفی می کنند. برخی افراد این نگرانی را دارند که دندانی که عصب کشی روی آن انجام شده است، سلامت کامل را به دست نیاورد و نیاز به انجام درمان ها و پروسه های دیگر باشد. ممکن است این اتفاق بیفتد اما در 90 درصد از موارد، دندان بازسازی شده تا 10 سال دوام میاورد و عمر می کند. رعایت بهداشت دهان و دندان پس از انجام عصب کشی، نقش به سزایی در طول عمر دندان مورد نظر دارد.

به علاوه، نجات دندان مزایایی دارد. برای مثال، ظاهر طبیعی دندان حفظ می شود و بایت (bite) شما بدون تغییر باقی می ماند. این را هم در نظر بگیرید که هزینه کشیدن دندان و کاشت ایمپلنت، بسیار بیشتر از درمان عصب کشی است.

چگونه می شود از انجام عصب کشی جلوگیری کرد؟

بهترین راه برای پیشگیری از عصب کشی، رعایت بهداشت دهان و دندان است. توصیه می شود موارد زیر را رعایت کنید:

• مسواک. مسواک زدن، پلاک تجمع یافته در سطح دندان ها را از بین می برد. جمع شدن پلاک دندانی می تواند سبب پوسیدگی دندان شود. حداقل دو بار در روز، با خمیر دندان حاوی فلوراید، دندان های خود را مسواک بزنید.
• نخ دندان. پلاک می تواند در فضا های اطراف دندان و در زیر خط لثه نیز تجمع پیدا کند. برای از بین بردن پلاک، باید به صورت منظم نخ دندان بکشید.
• رژیم غذایی. مواد غذایی که قند زیادی دارند می توانند باعث پوسیدگی دندان شوند. بنابراین مواد شیرین و قندی مانند آبنبات، کیک و نوشابه را کمتر مصرف کنید.
• از آب شیر بنوشید. اگر تشنه هستید، به جای بطری از آب شیر بنوشید. آب شیر در بسیاری از مناطق، حاوی فلوراید است که به سلامت و استحکام بیشتر دندان ها کمک می کند.
• محافظت از دهان. اگر فعالیت ورزشی انجام می دهید که در آن احتمال آسیب به صورت و دهان وجود دارد، از محافظ دهانی (mouth guard) استفاده کنید.
• مراجعه به دندانپزشک. به صورت منظم، برای انجام چکاپ و جرم گیری به دندانپزشک مراجعه کنید. همچنین، اگر در دهان خود علائمی مانند درد، حساسیت یا التهاب و ورم مشاهده می کنید، با دندانپزشک تماس بگیرید.

کلام آخر

عصب کشی پروسه ای است که طی آن دندان آسیب دیده، بازسازی و ترمیم می شود. معمولا زمانی انجام می شود که پالپ دندان در اثر پوسیدگی یا صدمه، ملتهب و عفونی شده است.

روش های جایگزینی هم برای عصب کشی وجود دارد؛ مانند سرپوش گذاشتن پالپ، پالپوتومی و کشیدن دندان. دندانپزشک با معاینه دندان ها و بررسی وضعیت دهان شما، بهترین گزینه را پیشنهاد می دهد.