دلایل ورم کردن فک

عوامل متعددی می توانند باعث ورم فک شوند. در اکثر موارد، این تورم به راحتی درمان می شود. در برخی موارد هم، اصلا به درمان نیازی نیست. اما برخی اوقات، ورم فک می تواند نشان دهنده بیماری های زمینه ای جدی تری باشد. در این مقاله به چند عامل ایجاد ورم فک می پردازیم و روش های درمانی را بررسی می کنیم.

دلایل ورم کردن فک

التهاب لوزه (tonsillitis)

ورم لوزه زمانی اتفاق می افتد که لوزه ها ملتهب شوند. لوزه ها، دو بالشتک از بافت نرم اند که در عقب گلو قرار می گیرند. کار آن ها، جلوگیری از ورود باکتری ها و دیگر ارگانیسم های آسیب زا به بدن، از طریق دهان یا بینی است. التهاب لوزه ها (تونسیلیت) می تواند باعث برآمده شدن گردن و به تبع آن، فک شود. از دیگر علائم التهاب لوزه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گلودرد
• دشواری در بلع
• گرفتگی صدا یا عدم توانایی تکلم
• سرفه
• گوش درد
• سردرد
• تب
• حالت تهوع
• خستگی

درمان

علائم التهاب لوزه معمولا پس از 3 تا 4 روز، به طور خود به خود از بین می روند. در این زمان، انجام برخی درمان ها و توصیه ها در خانه می تواند مفید باشد:

• داشتن استراحت کافی
• نوشیدن زیاد مایعات سرد
• مصرف دارو های مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش میزان درد
• مکیدن آبنبات ها مخصوص گلودرد یا استفاده از اسپری های بی حس کننده گلو

در مواردی که التهاب لوزه در نتیجه عفونت باکتریایی ایجاد می شود، ممکن است نیاز به مصرف آنتی بیوتیک باشد. اگر علائم حاد باشند یا بیش از 4 روز طول بکشند، باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.

دلایل ورم کردن فک

گلودرد با عامل باکتریایی (strep throat)

نوعی از عفونت باکتریایی می تواند باعث ایجاد گلودرد شود. این گونه از باکتری ها، استرپتوکوک های  گروه A هستند. افرادی که این نوع گلودرد را تجربه می کنند ممکن است علائم دیگری مانند ورم عقده های لنفی ناحیه گردن و فک را نیز داشته باشند. از دیگر علائم گلودرد ناشی از استرپتوکوک های گروه A می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سوزش گلو
• احساس درد در زمان بلع
• لوزه های قرمز، متورم یا چرکین
• نقاط قرمز کوچک بر روی سقف دهان

برخی افراد ممکن است علائم دیگری هم تجربه کنند؛ مانند:

• حالت تهوع
• استفراغ
• تب

درمان

برخی افراد به این نوع گلودرد دچار می شوند اما علائمی از خود نشان نمی دهند. در چنین مواقعی، گلودرد به ندرت سرایت پیدا می کند. در این افراد، درمان ضروری نیست.

در افرادی که جواب آزمایش آن ها برای گلودرد مثبت است و علائم هم دارند، باید درمان با آنتی بیوتیک آغاز شود تا عفونت باکتریایی از بین برود.

در برخی موارد، ممکن است در اطراف لوزه های فرد آبسه هایی تشکیل شود. اگر آبسه با تجویز آنتی بیوتیک از بین نرود، فرد متخصص باید آن را تخلیه کند.

دلایل ورم کردن فک

آبسه پری تونسیلار (peritonsillar abscess)

آبسه پری تونسیلار، آبسه ای است که بین لوزه ها و دیواره گلو تشکیل می شود. معمولا همان باکتری هایی که گلودرد را ایجاد می کنند، آبسه های اطراف لوزه ها را به وجود می آورد. این آبسه ها ممکن است در زمان التهاب لوزه ها (تونسیلیت) بروز پیدا کنند؛ مخصوصا در نوجوانان و خردسالان.

افرادی که دچار آبسه پری تونسیلار می شوند، ممکن است ورم در ناحیه فک را تجربه کنند. از دیگر علائم آبسه اطراف لوزه ای می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ورم عقده های لنفی در گردن
• سوزش گلو
• گرفتگی صده
• دشواری در بلع یا باز کردن کامل دهان
• سردرد
• تب و لرز

درمان

برای درمان عفونت باکتریایی، معمولا آنتی بیوتیک های خوراکی تجویز می شوند. اگر عفونت شدید باشد، امکان دارد پزشک، آنتی بیوتیک ها را به صورت داخل وریدی تجویز کند.

در برخی موارد با وجود تجویز آنتی بیوتیک، آبسه از بین نمی رود. در چنین مواقعی، فرد متخصص باید آبسه ها را از چرک خالی کند. اگر به دلیل وجود آبسه، فرد نتوانسته باشد چیزی بخورد یا بیآشامد، برای جلوگیری از کم آبی بدن، تزریق مایعات داخل وریدی تجویز می شود.

دلایل ورم کردن فک

عفونت های ویروسی

سرخک، اوریون و سرخچه ویروس های واگیرداری هستند که می توانند باعث ایجاد ورم در عقده های لنفی اطراف فک شوند. این ویروس ها، زمانی بسیار رایج بودند (مخصوصا در کودکان)؛ اما، در حال حاضر، به دلیل واکسیناسیون گسترده شیوع بسیار بسیار کمی دارند.

جدول زیر، برخی علائم مرتبط با سرخک، اوریون و سرخچه را نمایش می دهد:

درمان

درمان اختصاصی برای سرخک، اوریون و سرخچه وجود ندارد. جدول زیر، مدت زمان بیماری هر یک از این ویروس ها را نشان می دهد:

برخی مواردی که در درمان این بیماری های ویروسی کمک کننده هستند، عبارتند از:

• استراحت کافی
• نوشیدن مایعات به اندازه کافی
• مصرف دارو های مسکن ضد درد و ضد التهاب های غیر استروئیدی
• قرار دادن کمپرس گرم یا سرد بر روی بخش های متورم
• کاهش نور محیط برای کاهش ناراحتی چشم ها

این ویروس ها به شدت سرایت پذیرند و می توانند به یک عطسه یا سرفه ساده گسترش پیدا کنند. بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به سرخک، اوریون و سرخچه، دریافت واکسیناسیون است.

دلایل ورم کردن فک

مونونوکلئوز (mononucleosis)

مونونوکلئوز یا “مونو”، نوع دیگری از عفونت ویروسی است که می تواند باعث ورم غدد لنفی ناحیه فک و گردن شود. برخی علائم آن عبارتند از:

• درد و سوزش گلو
• تب
• خستگی و بی حالی

ویروس به وجود آورنده مونو بیشتر در نوجوانان و جوانان دیده می شود.

درمان

هیچ درمان اختصاصی برای مونونوکلئوز وجود ندارد. اما، علائم آن معمولا پس از 2-4 هفته از بین می رود. برخی نکات که می توانند در بهبود علائم کمک کنند، عبارتند از:

• استراحت و خواب کافی
• نوشیدن مایعات به اندازه کافی
• مصرف استامینوفن یا ایبوپروفن

دلایل ورم کردن فک

بیماری لایم (Lyme disease)

بیماری لایم نوعی عفونت باکتریایی است. انگل های کوچکی به نام کنه، ویروس را حمل و به انسان ها منتقل می کنند (از طریق گزش). علامت اصلی بیماری لایم، جوش های پوستی در ناحیه گزش کنه است. ضایعه پوستی معمولا ال 30 روز پس از گاز گرفتگی ظاهر می شود.

با پیشرفت بیماری، افراد علائم دیگری نیز پیدا می کنند. برخی از این علائم مربوط به فک هستند:

• درد، گرفتگی یا ورم عضلات فک
• درد در مفصل فک
• محدود شدن حرکت فک
• صدا دادن فک در زمان بستن یا باز کردن دهان
• ناهم ترازی بایت

از دیگر علائم و نشانه های بیماری لایم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سردرد
• گرفتگی گردن
• افتادگی یک طرف صورت
• درد عضلات، مفاصل و استخوان
• درد اعصاب
• تپش قلب
• سرگیجه
• تنگی نفس

درمان

آنتی بیوتیک ها اولین خط درمان در مقابل بیماری لایم هستند. افرادی که در مراخل اولیه بیماری درمان را آغاز می کنند، معمولا به سرعت بهبودی می یابند. کسانی که علائم عصبی یا قلبی داشته باشند، به تزریق داخل وریدی آنتی بیوتیک ها نیاز دارند.

دلایل ورم کردن فک

کیست های فک (jaw cyst)

کیست ها، کیسه هایی حاوی مایعات یا مواد جامد هستند. کیست می تواند در هر جایی از بدن تشکیل شود. کیست فک، کیستی است که در داخل استخوان فک یا در اطراف ریشه دندان ظاهر می شود. اکثر کیست های فک در اثر شکستگی یا پوسیدگی دندان ها ایجاد می شوند. دندان هایی که در عمق استخوان فک قرار گرفتند نیز، می توانند کیست به وجود بیاورند. با رشد کیست، ممکن است علائم زیر دیده شود:

• بی حس شدن لب ها، لثه ها یا دندان ها
• از دست دادن دندان ها
• ضعیف شدن استخوان فک
• ورم و برآمدگی فک

درمان

برای برداشت کیست، نیاز به انجام عمل جراحی است. جراح فک و صورت ممکن است دندان های شکسته، خراب یا نهفته را که باعث ایجاد کیست شدند نیز، بردارد. پس از جراحی، برای جلوگیری از عفونت آنتی بیوتیک هایی تجویز می شود. همچنین، عکس های رادیوگرافی فرد باید بررسی شود تا جراح از بهبودی صحیح استخوان فک اطمینان حاصل کند.

دلایل ورم کردن فک

ندول های تیروئید (thyroid nodules)

ندول تیروئید، برآمدگی است که در غده تیروئید ظاهر می شود. غده های تیروئید در مرکز گردن، درست در زیر سیب گلو و در بالای استخوان جناغ قرار دارند. وظیفه آن ها، ساخت هورمون ها برای سایر بخش های بدن است. ندول های تیروئید رایج هستند اما علت ایجاد آن ها دقیقا مشخص نیست. دو فاکتور خطر شناخته شده، کم کاری تیروئید و کمبود یون است.

اکثر ندول های تیروئید علامتی ایجاد نمی کنند. در صورت وجود، علائم و نشانه ها عبارتند از:

• برآمدگی در گردن
• درد یا ورم در ناحیه گردن، فک یا گوش
• احساس خارش در گلو

حدود 90% ندول های تیروئید بی خطرند؛ اما درصد بسیار کمی از آن ها ممکن است سرطانی باشند.

درمان

اگر ندول تیروئید خوشخیم باشد و مشکلاتی به وجود نیاورد، ممکن است نیازی به درمان نباشد. اما، بهتر است فرد تحت نظر فرد متخصص باقی بماند تا اندازه و شکل ندول مدام بررسی شود. اگر ندول مقدار زیادی هورمون بسازد، پزشک ممکن است یکی از روش های زیر را پیش بگیرد:

• دارو درمانی
• درمان با ید رادیواکتیو
• جراحی

اگر ندول حاوی سلول های سرطانی باشد، انجام جراحی برای برداشت توده ضروری است. بر اساس نتایج آماری، اکثر سرطان های تیروئید قابل درمان و به ندرت کشنده هستند.

دلایل ورم کردن فک

سرطان

سرطان غده تیروئید می تواند باعث ورم گردن و فک شود. دیگر سرطان های صورت و گردن، مانند سرطان دهان نیز می توانند این علامت را ایجاد کنند. از دیگر نشانه های سرطان های سر و گردن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پیدایش توده ای سخت در سر و گردن
• جوش یا زخمی که بهبود پیدا نمی کند
• درد مستمر در ناحیه گردن، گلو یا گوش ها
• کاهش وزن بدون دلیل مشخص
• خستگی

برخی اوقات، سرطان بخش دیگری از بدن به عقده های لنفی گردن و فک گسترش می یابد. این اتفاق می تواند باعث ورم و التهاب در این نواحی بشود.

درمان

روش درمان سرطان به نوع و شدت آن بستگی دارد. در صورت امکان، متخصصان طی جراحی توده سرطانی را خارج می کنند. از دیگر راه های درمانی می توان به رادیوتراپی و شیمی درمانی اشاره کرد.

چه زمان باید به پزشک یا دندانپزشک متخصص فک و صورت مراجعه کرد؟

اکثر عوامل ایجاد ورم فک، به درمان نیازی ندارند. اما، اگر ورم ادامه پیدا کند، وخیم تر شود و یا همراه با علائم زیر باشد، باید به پزشک یا دندانپزشک متخصص مراجعه کرد:

• علائم یک عفونت باکتریایی
• علائم بیماری لایم پس از گزش کنه
• نشانه های کیست فکی
• علائم سرطان مانند وجود توده سفت در فک یا گردن یا زخمی که بهبود نمی یابد
• دشواری در باز کردن دهان
• دشواری در نفس کشیدن

خلاصه

عوامل متعددی می توانند باعث ایجاد ورم در ناحیه فک شوند. اکثر آن ها بی خطر هستند و با حداقل درمان بهبود می یابند. اما، در صورتی که ورم ادامه پیدا کند، بد تر شود یا با علائم نگران کننده دیگری همراه شود، باید به پزشک یا دندانپزشک متخصص مراجعه کرد. ورم فک، در موارد نادر، نشانه ای از سرطان است. با شروع به موقع درمان، برخی سرطان ها به راحتی درمان می شوند.

در صورت مشاهده ورم، برآمدگی یا توده ای در اطراف فک خود، بهتر است به دندانپزشک متخصص فک و صورت یا پزشک مراجعه کنید.