دندان های مصنوعی

دندان های مصنوعی یا دنچر (dentures) به عنوان پروتزی برای دندان های از دست رفته عمل می کنند. دندان های مصنوعی معمولا از جنس اکریلیک، نایلون یا فلز هستند. از دنچر ها برای جایگزینی یک یا چند دندان و در مواردی کل دندان ها، استفاده می شود. دندان های مصنوعی به صورت اختصاصی برای هر فرد ساخته می شوند.

دندان های مصنوعی باید دقیقا اندازه دهان فرد ساخته شوند. از مزایای دنچر هایی که کاملا متناسب با دهان هستند، می توان به بهبود تکلم، بهبود توانایی خوردن غذا و افزایش اعتماد به نفس اشاره کرد. به علاوه، استفاده از دنچر ها به محافظت از سایر دندان های سالم نیز کمک می کند. پیشگیری از افتادگی صورت از دیگر فواید استفاده از پروتز های دندانی است.

انواع دندان های مصنوعی

انواع متعددی از دندان های مصنوعی وجود دارد؛ از جمله دنچر های کامل و پروتز های پارسیل. همه پروتز های دندانی باید متناسب با شکل، اندازه و رنگ دندان های فرد ساخته شوند. دندانپزشک متخصص ایمپلنت و پروتز دندان، این دنچر ها را در دهان بیمار قرار می دهد.

دندان های مصنوعی

دنچر های پارسیل (partial dentures)

از پروتز های پارسیل زمانی استفاده می شود که هنوز تعدادی دندان سالم در دهان وجود داشته باشد. این دنچر ها به دندان های سالم باقی مانده، توسط گیره هایی چفت می شوند. گیره ها ممکن است در هنگام صحبت کردن، قابل دیدن باشند اما می توان رنگ آن ها را نزدیک به رنگ دندان ها انتخاب کرد تا خیلی قابل تشخیص نباشند.

دندان های مصنوعی

دنچر یا پروتز های دندان کامل (full dentures)

دنچر کامل زمانی به کار می رود که بیمار تمام دندان های خود را از دست داده باشد. از دست دادن کل دندان ها ممکن است در اثر آسیب، عفونت، بیماری حاد لثه و یا دیگر مشکلات سلامتی اتفاق بیفتد. در دنچر کامل، دندان های مصنوعی به صفحه ای (plate) که روی لثه ها قرار گرفته است، متصل می شوند.

این صفحه ها و دیگ اتصالات پروتز های دندانی، از جنس فلز یا اکریلیک هم رنگ با لثه ها هستند و به همین دلیل، معمولا قابل تشخیص و مشاهده نیستند. برای ثابت نگه داشتن دست دندان کامل، می توان از چسب های مخصوص استفاده کرد. قیمت دنچر به جنس پروتز ها، تعداد دندان ها و تعداد صفحات استفاده شده (plate)، بستگی دارد.

دندان های مصنوعی

پروتز های متحرک دندان (removable dentures)

دنچر های متحرک، در واقع نوع سنتی پروتز های دندان هستند. یکی از بزرگ ترین مزایای این دنچر ها، تمیز کردن آسان آن ها است. البته، باید اشاره کرد که پروتز های متحرک راحت تر از جای خود خارج می شوند. به همین دلیل، دندانپزشکان به کسانی که دنچر متحرک دارند، توصیه می کنند که از غذا های سفت و چسبناک پرهیز کنند.

 چسب های مخصوص دندان مصنوعی می توانند به ثابت ماندن دنچر کمک کنند اما استفاده از آن ها دشوار است. عمر این نوع پروتز های دندانی معمولا 5 سال است.

دندان های مصنوعی

پروتز دندانی انعطاف پذیر (flexible denture)

دندان مصنوعی انعطاف پذیر همانند پروتز های دندانی متحرک، از محبوبیت زیادی برخوردار است. این دنچر ها از ماده ای نرم  ولی بسیار مقاوم ساخته شده اند و استفاده از آن ها راحت تر است. رزین به کار رفته در ساخت این دندان مصنوعی، شفاف است. به همین دلیل، بر خلاف دنچ های پارسیل گیره های قابل مشاهده ای ندارند. این نوع دندان ها، وزن بسیار کمی دارند و ظریف هستند. عمر این نوع دنچر ها بین 5 تا 8 سال است.

پروتز های انعظاف پذیر فقط به صورت پارسیل ساخته می شوند و یک دست کامل دندان نیستند. این نوع پروتز دندانی معمولا گران قیمت تر از سایر انواع است.

دندان های مصنوعی

نگهداری و مراقبت از پروتز های دندانی

دهان ما پر از میکروب های گوناگون است. در نتیجه، در صورت استفاده از دندان های مصنوعی، این پروتز ها باید هر روز تمیز شوند. بهترین روش برای تمیز کردن دنچر ها، بستگی به نوع آن ها دارد. برای مثال، اگر از دنچر پارسیل استفاده می کنید، در هنگام مسواک زدن آن را از دهان خود خارج کنید.

شما می توانید از محلول های تمیز کننده اختصاصی دندان های مصنوعی استفاده کنید. بر اساس جنس پروتز ها، نوع محلول تمیز کننده نیز تفاوت پیدا می کند. می توانید به دندانپزشک متخصص ایمپلنت و پروتز دندان در این باره مشورت کنید و اطلاعات بیشتری کسب کنید.

برای بالا بردن طول عمر پروتز های دندانی، در نگهداری از آن ها دقت کنید. به آن ها فشار زیادی وارد نکنید و از آسیب رسانی به گیره های دنچر پرهیز کنید. در طول شب، دندان مصنوعی را در محلول مخصوص خودش نگه دارید. قبل از قرار دادن دنچر در دهان، آن را به خوبی با آب بشویید.

در زمان استفاده از دندان های مصنوعی، بهتر است از برخی مواد غذایی دوری کنید. از نوشیدن مایعات خیلی داغ بپرهیزید. همچنین، بهتر است که مواد غذایی سفت مانند آبنبات و مواد غذایی چسب ناک مثل آدامس، استفاده نشوند.

دندان های مصنوعی

عوارض دندان های مصنوعی

در روز های اول استفاده از دندان های مصنوعی، مخصوصا دنچر های فوری و موقتی، ممکن است مقدار ترشح بزاق دهان افزایش پیدا کند. این اتفاق کاملا طبیعی است. دهان شما خیلی زود به پروتز ها عادت می کند و به وضعیت عادی خود باز می گردد. در برخی موارد نیز، افراد دچار حالت تهوع می شوند.

در ابتدا، ممکن است غذا خوردن برای شما دشوار باشد. برای راحتی بیشتر، می توانید از غذا های نرم و مایع استفاده کنید. همچنین، باید توجه داشته باشید که قرار دادن دندان مصنوعی در دهان، ممکن است مشکل تکلم شما را رفع نکند. اما با گذشت زمان، این مشکل به تدریج حل می شود. برای سریع تر شدن این پروسه، می توانید ادای صحیح کلمات را تمرین کنید.

در مواردی، پروتز های دندانی زخم ها و حراحاتی را در دهان ایجاد می کنند. با گذشت زمان، دهان به وجود دندان های مصنوعی عادت می کند و تعداد این زخم ها کمتر و کمتر می شود. برای بهبودی سریع تر این زخم ها باید بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید. به علاوه، قرقره کردن آب و نمک نیز می تواند کمک کننده باشد.

اگر از پروتز های دندانی متحرک استفاده می کنید، در زمان عطسه یا سرفه ممکن است فشار هوای زیادی را در مجاورت دندان های مصنوعی حس کنید. این فشار زیاد می تواند دنچر را جا به جا کند. برای جلوگیری از این اتفاق، در هنگام عطسه، سرفه یا خمیازه با دست خود دهانتان را بپوشانید.

علائمی وجود دارند که نشان می دهند دندان های مصنوعی تنظیم نیستند و یا نیاز به تعمیر دارند. این نشانه ها عبارتند از:

• شکستگی یا ترک دندان مصنوعی
• دشواری در جویدن غذا، حتی پس از این که دهان خود را با دندان مصنوعی تطبیق داده است. دهان معمولا پس از یک هفته، به وجود پروتز دندانی عادت می کند و به شرایط عادی خود باز می گردد.
• به هم خوردن تظیمات پروتز دندان و حرکت آن در دهان. به مرور زمان ممکن است دنچر از جای خود جابه جا شود. پروتز های متحرک، بیشتر ممکن است تکان بخورند و در دهان جابه جا شوند. این اتفاق طبیعی است و با مراجعه به دندانپزشک متخصص می توان تنظیمات لازم را مجددا انجام داد.
• زخم هایی که ناشی از فشار دندان های مصنوعی به وجود آمده اند؛ مخصوصا اگر این اتفاق پس از تطبیق دهان با پروتز دندان ها رخ دهد.
• دشواری در تکلم که با گذشت زمان بهتر نمی شود.
• بوی بد دندان های مصنوعی

دندان های مصنوعی

روش های جایگزین دنچر و دندان های مصنوعی

علاوه بر دنچر ها، راه های دیگری نیز برای جایگزینی دندان های از دست رفته وجود دارد. برخی از این روش ها از محبوبیت بسیار زیادی برخوردارند.

ایمپلنت های دندانی، دائمی هستند. یک پیچ یا پایه فلزی در استخوان فک قرار می گیرد و سپس دندانی مصنوعی بر روی پایه سوار می شود. کاشت ایمپلنت می تواند برای یک دندان باشد و یا تمام دندان ها. ایمپلنت، به مقدار قابل توجهی گران قیمت تر از دنچر است اما چون درمانی دائمی است، برخی افراد این روش را بیشتر می پسندند.

ونیر (veneer) با قرار دادن لایه ای نازک از جنس پورسلین بر روی دندان ها، ظاهر آن ها را بهتر می کند. البته، ونیر در مورد دندان های از دست رفته کار ساز نیست.

بریج یا پل (bridge) از دیگر روش های جایگزین دنچر ها است. بریج، مجموعه ای از دندان های مصنوعی است که به صورت یک واحد، به دندان های مجاور و یا یک ایمپلنت متصل می شود. این روش از پروتز های دندانی متحرک عمر بیشتری دارد. در پروسه جایگذاری بریج، اگر دندان های مجاور سالم باشند، نیازی به کاشت ایمپلنت نیست.

کلام آخر

در این مقاله به دندان های مصنوعی و انواع آن ها پرداختیم. همان گونه که گفته شد، هر یک از انواع دنچر ها مزایا و معایب خاص خود را دارد. هر فرد بسته به شرایط خود، باید بهترین نوع را انتخاب کند. دندانپزشک متخصص پروتز دندان، پس از معاینه دندان ها و بررسی سوابق دندانپزشکی، بهترین گزینه را به بیمار پیشنهاد می دهد.