فک نامتقارن چیست؟

نامتقارن بودن فک می تواند مشکلاتی درغذا خوردن، صحبت کردن و حتی نفس کشیدن به وجود بیاورد. عوامل متعددی باعث عدم قرینگی و غیر هم تراز بودن فک می شوند. در مواردی، این اختلال با فیزیوتراپی برطرف می شود. برخی اوقات نیز، فرد باید تحت عمل جراحی فک قرار بگیرد.

زمانی که فک بالا و پایین متقارن و هم تراز هستند، فک و دندان ها  به درستی وظایف خود را انجام می دهند و هیچ فشار مضاعفی به مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ) وارد نمی شود. در چنین حالتی، بایت (bite) در حالت نرمال قرار دارد و فرد بدون ناراحتی و درد غذا را می جود، خمیازه می کشد، صحبت می کند و نفس می کشد.

عدم تقارن و نامیزان بودن فک، دلایل مختلفی دارد. با افزایش سن، دندان ها به تدریج فرسوده می شوند و ممکن است به دلیل آسیب یا مراقبت نادرست، دندان هایمان را از دست بدهیم. اختلالاتی مانند اوربایت (over bite) و آندربایت (under bite) باعث فرسایش سریع تر مینای دندان و نامیزان شدن فک می شوند.  با تغییر تدریجی جایگاه فک، مفصل گیجگاهی-فکی دچار مشکل می شود و نمی تواند عملکرد درست خود را ادامه دهد. در نتیجه، علائمی مانند درد در فک پایین و سر درد به وجود می آید. به طور کلی، از آن جایی که سن همه ما روز به روز افزایش می یابد، احتمال نامتقارن و ناهم تراز شدن فک برای همه وجود دارد.

در ادامه این مقاله به دلایل نامتقارن شدن فک و روش های درمانی آن می پردازیم.

علائم عدم تقارن فک

عدم قرینگی فک علائم متعددی دارد که برخی از آن ها عبارتند از:

• احساس درد در شقیقه ها
• درد در ناحیه مفصل فک
• صدا دادن فک
• منقبض شدن فک
• درد در شانه ها و پشت

فک نامتقارن چیست؟

عدم قرینگی و ناهم ترازی فک چه مشکلاتی را می تواند به وجود بیاورد؟

پیر شدن صورت

عدم تقارن فک باعث می شود چهره پیر تر به نظر برسد؛ مخصوصا زمانی که دندان ها فرسوده می شوند. زمانی که فک، جایگاه درست خود را از دست می دهد، تکیه گاه اجزای صورت نیز تغییر پیدا می کند. ممکن است به تدریج صورت کوچک تر و کوتاه تر شود. در مواردی می توان اثرات پیری را با لیفت صورت برطرف کرد.

مشکلات خواب

یکی از دلایل خواب نا آرام، عدم وجود مکان کافی برای زبان است. در مواردی، دندان ها به حدی فرسایش پیدا می کنند که فک بیمار به سمت عقب (به سمت گوش ها) حرکت می کند و بدین ترتیب فضای داخل دهان کوچک تر می شود. به همین دلیل، زبان فضای کافی نخواهد داشت و فرد دچار مشکلات خواب می شود. عدم قرینگی فک می تواند فرسایش دندان ها را تسریع کند.

دلایل و راه های درمان فک نامتقارن

برای عملکرد صحیح فک، تاندون ها، استخوان ها و ماهیچه ها باید با یکدیگر هماهنگ باشند. وجود مشکل در هر یک از این اجزاء می تواند به نامتقارن شدن فک بینجامد.

دلایل مختلفی برای عدم قرینگی فک وجود دارد:

فک نامتقارن چیست؟

آسیب یا شکستگی فک

آسیب به فک می تواند در اثر تصادف، زمین خوردن و یا در حین انجام ورزش اتفاق بیفتد. ضربه ممکن است باعث شکستگی، ترک خوردن یا در رفتگی فک شود.

ترک های کوچک و جزئی معمولا خود به خود بهبود پیدا می کنند. در موارد شکستگی فک، ممکن است نیاز به انجام جراحی باشد. در رفتگی فک نیز با استفاده از روش های جراحی برطرف می شود.

فک نامتقارن چیست؟

اختلالات مربوط به مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ disorders)

اختلالات مربوط به مفصل گیجگاهی فکی (temporomandibular joint) بسیار رایج هستند. وارد شدن ضربه به فک یا آرتروز می تواند این اختلالات را ایجاد کند.

برای درمان اختلالات مفصل گیجگاهی-فکی می توان موارد زیر را انجام داد:

• قرار دادن یخ بر روی فک برای کاهش درد و التهاب
• استفاده از دارو های مسکن بدون نسخه مانند استفامینوفن یا ایبوپروفن
• پرهیز از حرکت دادن شدید فک
• استفاده از ابزار مخصوص دندانی برای تغییر دادن موقعیت فک
• انجام تمرینات مربوط به مفصل فک برای کاهش میزان درد و بهبود حرکات
• مدیریت و کاهش استرس برای ریلکس کردن فک

نقوص مادرزادی فک

امکان دارد مشکلات فک، به صورت مادرزادی باشند. برای مثال، ممکن است فردی به طور طبیعی فک کجی داشته باشد. برای درمان کج بودن فک می توان از عمل جراحی کمک گرفت. در مواردی، تغییر عادات زندگی در درمان نقش دارد.

فک نامتقارن چیست؟

ناهم ترازی دندان ها

عدم قرینگی فک ممکن است در اثر غیر هم تراز بودن دندان ها ایجاد شود. در واقع، دندان ها از قرارگیری فک در جایگاه درست خود، جلوگیری می کنند. بریس های دندانی و ریتینر ها می توانند برای درمان استفاده شوند. معمولا بین 6 تا 18 ماه طول می کشد تا نتایج درمان قابل رویت شوند. در موارد حاد تر، این دوره طولانی تر خواهد بود.

جراحی برای فک نامتقارن

در مواردی، برای تصحیح موقعیت فک، نیاز به انجام عمل جراحی است. نوع جراحی به علت ایجاد عدم قرینگی بستگی دارد.

استئوتومی فک بالا (maxillary osteotomy)

این جراحی بر روی فک بالا، برای تصحیح مشکل اپن بایت (open bite) یا کراس بایت (cross bite) انجام می شود. طی این پروسه، فک بالا و دندان ها به جلو حرکت داده می شوند تا با فک پایین هم تراز شوند.

استئوتومی فک پایین (mandibular osteotomy)

این جراحی برای برطرف کردن مشکلاتی مانند اوربایت (over bite) و جلو بودن بیش از حد فک پایین، انجام می شود. طی این پروسه، جراح برش های کوچکی را در عقب دهان ایجاد می کند تا بتواند فک پایین را به جلو یا عقب حرکت دهد.

ژنیوپلاستی (genioplasty)

ژنیوپلاستی برای تصحیح مشکلات مربوط به چانه انجام می شود. فک و چانه از طریق ایجاد برش در استخوان چانه، بازسازی می شوند.

سیم کشی فک (jaw wiring)

از این روش برای نگه داشتن فک در موقعیتی خاص استفاده می شود؛ مخصوصا در زمان شکستگی یا ترک خوردن فک.

کلام آخر

بریس های و دیگر ابزار مخصوص دندان ها در درمان نامتقارن بودن فک استفاده می شوند. در موارد حاد و شدید تر، ممکن است نیاز به انجام عمل جراحی باشد.

اگر در فک تان احساس درد شدیدی می کنید، حتما به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید. آن ها پس از معاینه می توانند علت درد را تشخیص دهند و درمان مناسب را برای شما آغاز کنند.