نکروز پالپ دندان (دندان مرده)

نکروز پالپ (pulp necrosis) به وضعیتی گفته می شود که در آن پالپ داخل دندان از بین می رود. این اتفاق معمولا در آخرین مرحله پالپیت مزمن (pulpitis) رخ می دهد. از بین رفتن پالپ، مشکلات متعددی را برای دندان ایجاد می کند.

داخلی ترین بخش هر دندان از بافتی به نام پالپ تشکیل شده است. پالپ از ریشه تا تاج دندان ادامه دارد و مجموعه ای از رگ های خونی و اعصاب را در بر می گیرد که برای سلامت بخش داخلی دندان ضروری هستند. پالپ دارای دو بخش اصلی با نام های کانال ریشه (root canal) و اتاق پالپ (pulp chamber) است. کانال ریشه در قسمت پایینی دندان و اتاق پالپ در تاج دندان جای دارد.

زمانی که به بیماری های دندانی یا دهانی دچار می شوید، ممکن است پالپ دندان ها تحت تاثیر قرار بگیرد و از بین برود. اگر نکروز پالپ به موقع درمان نشود، مشکلات بیشتری را به دنبال خواهد داشت.

علائم و نشانه ها

اکثر علائمی که نشانگر وجود مشکل در دندان ها هستند، قبل از نکروز پالپ ظاهر می شوند. زمانی که نکروز رخ بدهد، اعصاب  از کار می افتند و دیگر سیگنالی نمی فرستند. در نتیجه، شما متوجه درد و ناراحتی نمی شوید چراکه دندان مرده است.

در مراحل اولیه مشکلات پالپ، دندان معمولا به غذا ها و نوشیدنی های سرد حساس است. همچنین، مواد قندی و شیرین دندان را اذیت می کنند. درد، هر بار حدود 1 تا 2 ثانیه طول می کشد.

وقتی که پالپ دندان نکروز شود، سرما را حس نخواهید کرد. اما امکان دارد هنگام جویدن و یا ساییدن دندان ها بر هم، فشار مضاعفی را در حس کنید. این احساس فشار تا چند دقیقه طول می کشد. اگر هیچ احساسی در دندان خود ندارید، ممکن است نشانگر نکروز پالپ باشد.

نکروز پالپ و مردن دندان می تواند در اثر پوسیدگی دندان، صدمه فیزیکی و یا پرکردگی های زیاد دندان اتفاق بیفتد. اگر پالپ از بین برود، شما دچار پالپیت غیر قابل بازگشت می شوید. در این صورت، یا باید دندان را بکشید و یا عصب کشی (root canal) انجام دهید.

نکروز پالپ دندان (دندان مرده)

تست های نکروز پالپ دندان

قبل از اینکه دندانپزشک دندان ها را از نظر نکروز پالپ بررسی کند، لثه ها، دندان ها و بافت های دیگر دهان را معاینه می کند. در مواردی، خود فرد از نکروز شدن پالپ بی خبر است. معاینه دندانپزشک و بررسی عکس رادیوگرافی، برای تشخیص پوسیدگی، آبسه یا نکروز پالپ به کار می روند.

اگر دندانپزشک به نکروز پالپ شک کند، از ابزاری به نام تستر الکتریکی پالپ استفاده می کند. این وسیله، شوک های کوچکی را ره دندان می فرستد. اگر این شوک را حس کنید، پالپ دندان شما سالم است. اما اگر شوک را احساس نکنید، ممکن است دندان شما دچار نکروز شده باشد.

نکروز پالپ دندان (دندان مرده)

عوامل موثر در نکروز پالپ

نکروز پالپ معمولا با یک پوسیدگی ساده دندان آغاز می شود. زمانی که پلاک (plaque) روی دندان تجمع پیدا می کند، به مرور زمان پوسیدگی رخ می دهد و مینای دندان سوراخ می شود (cavity). اگر دندانپزشک به موقع پوسیدگی را تشخیص دهد و آن را درمان کند، مشکلی پیش نمی آید.

اما در صورتی که پوسیدگی درمان نشود، سوراخ روی دندان پیشروی می کند و نهایتا به پالپ دندان می رسد. در این مرحله، امکان از بین رفتن پالپ و نکروز آن وجود دارد.

پالپیت مزمن هم می تواند باعث نکروز پالپ دندان شود. پالپیت مزمن وضعیتی است که در آن پالپ دندان در اثر پوسیدگی، صدمه یا پرکردگی های مکرر، دچار التهاب طولانی مدت می شود. پالپیت ممکن است به نکروز پالپ ختم شود. پس از نکروز، پالپیت غیر قابل بازگشت تلقی می شود.

نکروز پالپ دندان (دندان مرده)

روش های درمانی

روش درمانی نکروز پالپ به میزان پیشرفته و حاد بودن وضعیت بستگی دارد. دندانپزشک معمولا یکی از روش های زیر را در پیش می گیرد:

• پرکردن دندان. دندانپزشک سوراخ ها را پر می کند تا از پیشروی بیشتر پوسیدگی جلوگیری کند. به علاوه، پرکردگی های قدیمی جاگزین می شوند. با انجام این کار، از دندان و پالپ درون آن محافظت می شود.
• عصب کشی. در این پروسه، دندانپزشک بافت های مرده موجود در اتاق پالپ و کانال ریشه را برمی دارد تا عفونت را از بین ببرد. محلول شست و شوی مخصوصی، برای تمیز کردن کانال های دندان به کار می رود. سپس، دندانپزشک از پرکردگی مخصوصی به نام گوتا-پرکا (gutta-percha) استفاده می کند. پروسه عصب کشی ممکن است بیش از یک جلسه طول بکشد.
• برداشتن پالپ. این روش برای درمان نکروز پالپ ناشی از پالپیت غیر قابل بازگشت استفاده می شود. در این پروسه، دندانپزشک سوراخ کوچکی در دندان ایجاد می کند و پالپ مرده و نکروز را برمی دارد. در مواردی، این روش درمان به همراه عصب کشی انجام می شود.
• جایگزینی دندان. بسته به شدت نکروز پالپ، دندانپزشک ممکن است دندان را بکشد. در این صورت، باید یکی از روش های جایگزینی دندان را با توجه به وضعیت و سلیقه خود انتخاب کنید.

نکروز پالپ دندان (دندان مرده)

مشکلات و پیچیدگی های احتمالی ناشی از نکروز پالپ

اگر دندان به موقع درمان نشود، مشکلات متعددی به وجود می آید. با این حال، خود پروسه درمان می تواند باعث ایجاد پیچیدگی ها و مشکلاتی بشود. همراه با نکروز پالپ و درمان آن، احتمال بروز مشکلات زیر وجود دارد:

• عفونت
• تب
• ورم و التهاب فک

پالپیت و نکروز پالپ ممکن است با موارد زیر مرتبط باشند:

• سلولیت
• آبسه (شامل آبسه های مغزی و …)
• سینوزیت (التهاب سینوس ها)
• پریودنتیت
• تحلیل استخوان

کلام آخر

هر گونه التهاب یا پوسیدگی در دندان ها و بافت های اطراف می تواند سلامت دهان و دندان ها را به خطر بیندازد. در نتیجه، اگر پالپ یکی از دندان های شما نکروز شده است، احتمالا مشکلات دیگری هم در دهان و دندان هایتان وجود دارد که آن ها بی خبر هستید. مرگ و نکروز پالپ، غیر قابل بازگشت است. دو راه حل موجود، عصب کشی و یا کشیدن دندان است.

به طور کلی، بهترین راه پیشگیری از نکروز پالپ، مراقبت صحیح از دندان ها و لثه ها است. به علاوه، باید حداقل دو بار در سال به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت دندان ها تحت کنترل باشد. با انجام این کار، مشکلات دندانی به موقع درمان می شوند.