پالپکتومی چیست؟

پالپکتومی (pulpectomy) پروسه ای است که در آن همه پالپ، از تاج و ریشه دندان برداشته می شود. پالپ (pulp)، ماده نرمی در داخلی ترین قسمت دندان است که شامل بافت پیوندی، عروق خونی و اعصاب می شود.

در کودکان برای نجات دندان های شیری که عفونت شدید کرده اند، پالپکتومی انجام می شود. به پالپکتومی، عصب کشی کودکان  (baby root canal) نیز گفته می شود. در دندان های دائمی، پالپکتومی اولین مرحله پروسه عصب کشی است.

پالپکتومی و عصب کشی

پالپکتومی، درآوردن کامل پالپ از تاج و ریشه دندان است. پس از خارج کردن پالپ، فضای خالی به وجود آمده با ماده ای پر می شود که برای بدن قابل جذب است. پالپکتومی معمولا برای دندان های شیری کاربرد دارد.

پروسه عصب کشی با برداشتن پالپ آغاز می شود. در ادامه، پس از پر کردن دندان، روی آن روکش قرار می گیرد. عصب کشی معمولا بر روی دندان های دائمی انجام می شود.

پالپکتومی در یک جلسه انجام می شود و مراحل آن به شرح زیر است:

1. عکس رادیوگرافی تهیه می شود تا دندانپزشک دندان و بخش های اطرافش را از نظر وجود عفونت بررسی کند. به علاوه، مسیر کانال های ریشه در عکس به خوبی مشخص می شوند.
2. قبل از شروع پروسه، از بی حسی موضعی استفاده می شود.
3. دندانپزشک متخصص درمان ریشه، سوراخی در دندان ایجاد می کند.
4. با استفاده از ابزار های کوچکی، تمام پالپ دندان برداشته می شود.
5. دندانپزشک، دندان را تمیز و ضد عفونی می کند و آماده سازی های لازم برای پرکردن دندان را انجام می دهد.
6. دندان با ماده ای قابل جذب پر می شود.

در مقابل، پروسه عصب کشی معمولا به بیش از یک جلسه نیاز دارد. هنگامی که پالپ برداشته شد (پالپکتومی)، کانال های ریشه دندان تمیز می شوند. سپس، دندانپزشک کانال های ریشه را پر میکند و در نهایت می بندد. در پایان جلسه اول، روکش موقت بر روی دندان شما قرار داده می شود. در جلسه بعدی، دندان به طور دائمی پر می شود و روکش اصلی روی آن قرار می گیرد.

پالپکتومی چیست

چه موقع به انجام پالپکتومی نیاز است؟

پالپکتومی برای درمان و نجات دندان های شیری که شدیدا آسیب دیده اند یا پوسیده شده اند، انجام می شود. ممکن است این طور به نظر برسد که دندان های شیری آن قدر مهم نیستند که بخواهیم پروسه ای مانند پالپکتومی را برایشان انجام دهیم؛ اما دلایل بسیار منطقی برای انجام پالپکتومی وجود دارد.

دندان شیری، فضای لازم را برای دندان دائمی حفظ می کند. از دست دادن زود هنگام دندان شیری مشکلاتی را ایجاد می کند؛ مانند:

• دشواری در جویدن
• اختلال در تکلم
• ممکن است دندان های کناری، به سمت فضای خالی حرکت کنند و هم ترازی دندان ها، به هم بخورد. در این صورت، احتمال کج و متراکم شدن دندان ها افزایش می یابد و تمیز کردن آن ها دشوار تر می شود.

ماده ای که برای پر کردن دندان انتخاب می شود، به گونه ای طراحی شده است که بدن بتواند آن را جذب کند. در نتیجه، در زمان رویش دندان دائمی مشکلی به وجود نمی آید.

پالپکتومی جزئی (partial pulpectomy) چیست؟

پالپکتومی به معنی برداشتن همه پالپ موجود در کانال ها و فضا های بالایی دندان است. در پالپکتومی جزئی، دندانپزشک فقط بخش های آسیب دیده پالپ را بر می دارد؛ یا اینکه فقط پالپی را که در فضا های بالایی دندان وجود دارد، خارج می کند. در پالپکتومی جزئی، دندانپزشک به ریشه دندان دست نمی زند.

پس از خارج شدن پالپ آسیب دیده و تمیز و ضدعفونی کردن کانال ها، دندان پر می شود. به پالپکتومی جزئی، پالپوتومی (pulpotomy) نیز گفته می شود. از پروسه پالپوتومی برای درمان دندان هایی که صدمه جزئی دیده اند، استفاده می شود.

پالپکتومی چیست

روش های پیشگیری از انجام پالپکتومی

پالپکتومی زمانی انجام می شود که مینای دندان به دلیل پوسیدگی، آسیب دیده باشد. می توانید با رعایت بهداشت دهان و دندان از پوسیدگی جلوگیری کنید:

• حداقل دو بار در روز مسواک بزنید.
• همراه با غذا، آب بنوشید تا قند و اسید های باقی مانده در دهان شسته شوند.
• نوشیدنی های شیرین و قندی را با آب یا شیر جایگزین کنید.
• به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت دندان هایتان تحت کنترل باشد. تشخیص زود هنگام پوسیدگی، تفاوت بین پر کردن دندان و انجام پالپکتومی را رقم می زند.

وارد شدن ضربه به دندان نیز، می تواند باعث پوسیدگی شود. برای کاهش احتمال آسیب دندان، در فعالیت های ورزشی از گارد دهان (mouth guard) استفاده کنید. اگر صدمه ای به دهان و دندان هایتان وارد شد، به دندانپزشک مراجعه کنید.

پالپکتومی چیست

پالپکتومی در مقابل کشیدن دندان

اگر آسیب دندان خیلی شدید باشد و ریشه ها هم صدمه دیده باشند، پالپکتومی درمان مناسبی نیست. در مواقعی که دندان دچار شکستگی شده است یا دندان شیری آسیب دیده، لق شده باشد، کشیدن دندان گزینه مناسب تری از پالپکتومی است. اگر دندانپزشک مجبور به کشیدن دندان شیری کودک شود، باید فضا نگهدارنده (space maintainer) در فضای خالی شده، قرار بگیرد. در این صورت، دندان دائمی می تواند بدون هیچ مشکلی بیرون بیاید.

بهبودی از پالپکتومی

پس از انجام پالپکتومی می توانید بلافاصله به زندگی عادی خود بر گردید. البته، بهتر است تا زمان از بین رفتن اثر داروی بی حسی، چیزی نخورید.

اگر عفونت دندانی که پالپکتومی روی آن انجام شد، شدید باشد، دندانپزشک آنتی بیوتیک تجویز می کند. آن را طبق دستورالعمل دندانپزشک مصرف کنید. بعد از برداشتن پالپ، ممکن است ناحیه اطراف دندان کمی ورم کند و حساس شود. برای کاهش حس درد می توانید از دارو های مسکن استفاده کنید.

پس از انجام پالپکتومی، خوب مسواک بزنید و نخ دندان بکشید. در صورت مشاهده موارد زیر با دندانپزشک خود تماس بگیرید:

• دردی که شدت آن در حال افزایش است.
• حس درد بیشتر از چند روز ادامه یافته است.
• نشانه هایی ازالتهاب جدید و یا عفونت در اطراف دندان
• حساس شدن نسبت به گرما و سرما
• عدم توانایی جویدن با دندانی که پالپکتومی شده است.

انجام پالپکتومی بر روی دندان شیری، آن را تا زمان رویش دندان دائمی حفظ می کند. پس از در آمدن دندان های دائمی، به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید تا اگر مشکلی وجود دارد، به موقع درمان شود. پس از انجام پالپکتومی و عصب کشی در دندان های دائمی، باید بر روی آن ها روکش قرار داد.

هزینه ها

هزینه پروسه پالپکتومی به فاکتور های متعددی بستگی دارد:

• مشخصات دندانی که نیاز به پالپکتومی دارد.
• تعداد عکس هایی که باید از دندان گرفته شود.
• داشتن یا نداشتن بیمه درمانی

عصب کشی دندان های دائمی و گذاشتن روکش، هزینه بسیار بالاتری دارد. قبل از شروع پروسه، دندانپزشک می تواند به طور حدودی هزینه را تخمین بزند. به علاوه، ممکن است برای انجام پالپکتومی مجبور به گرفتن مرخصی از محل کار خود شوید.

کلام آخر

پالپکتومی پروسه ای است که برای نجات دندان های آسیب دیده انجام می شود. برداشتن پالپ بیشتر در دندان های شیری اتفاق می افتد.

ممکن است نتوان دندان  را نجات داد و یا دندانپزشک تشخیص بدهد که نجات دندان ضروری نیست. اما کشیدن زود هنگام دندان های شیری مشکلات زیادی به وجود می آورد؛ مانند اختلال در جویدن، اختلال در تکلم و متراکم شدن دندان ها. با انجام پالپکتومی می توان از بسیاری از این مشکلات پیشگیری کرد. در نهایت، این دندانپزشک است که تشخیص می دهد باید پالپکتومی انجام شود یا خیر.